PERBINCANGAN KOD PERTAMA TADBIR URUS KORPORAT-KOD MALAYSIA

Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia, pertama kali dikeluarkan pada bulan Mac 2000 yang mencipta sejarah ataupun peristiwa penting dalam pembaharuan tadbir urus korporat di Malaysia. Ia mengandungi prinsip-prinsip serta amalan tadbir urus yang baik. Sejak kod amalan ini dikeluarkan dunia korporat Malaysia telah mencapai kemajuan yang ketara dengan penggabungan piawaian tadbir urus. Laporan mematuhi kod telah membolehkan para pemegang saham dan orang ramai dapat menilai tadbir urus korporat syarikat-syarikat.

Pada dasarnya kod ini telah dibangunkan oleh Kumpulan Kerja Amalan Terbaik dalam Tadbir Urus Korporat (JPK1) dan kemudiannya diluluskan oleh Jawatankuasa Kewangan Peringkat Tinggi mengenai Tadbir Urus Korporat. JPK1 dipengerusikan oleh Pengerusi Persekutuan Syarikat-Syarikat Awam Tersenarai.. Ahli-ahli JPK1 pula dianggotai oleh campuran sector awam dan swasta. Pada dasarnya kod ini bertujuan untuk menetapkan prinsip-prinsip dan amalan terbaik mengenai struktur dan proses yang boleh digunakan oleh syarikat  dalam operasi mereka kearah mencapai rangka kerja tadbir urus yang optimum. Kod ini merangkumi prinsip-prinsip seperti prosedur untuk melantik pengarah baru, imbuhan para pengarah, penggunaa Jawatankuasa Lembaga Pengarah, kuasa dan mandat dan sebagainya.

Prinsip pertama (1) yang akan dibincangkan merujuk kepada kod tadbir urus korporat Malaysia adalah peranan dan tanggugjawab Lembaga Pengarah yang bertanggungjawab memimpin  dan mengawal syarikat. Lembaga hendaklah diseimbangkan dengan pengarah eksekutif dan pengarah bukan eksekutif (termasuk bebas bukan eksekutif) supaya individu atau kumpulan kecil individu boleh mendominasi proses membuat keputusan Lembaga Pengarah.  Lembaga pengarah hendaklah sentiasa dibekal atau dimaklumkan dengan makumat-maklumat yang lengkap dan tepat agar ia dapat menjalankan tugas dan tanggungjawabnya.  Prinsip ini juga membincangkan komposisi dalam lembaga Pengarah di mana lembaga pengarah perlu menubuhkan Jawatankuasa Nomini yang dipengerusikan oleh pengarah bebas kanan, yang bertanggungjawab menyelia pemilihan dan penilaian pengarah. Jawatankuasa Nomini dipertanggungjawabkan bagi membangunkan set kriteria termasuk dasar, dan membentuk pendekatannya bagi kepelbagaian lembaga. Tempoh perkhidmatan pengarah bebas dihadkan ke tempoh terkumpul sembilan (9) tahun, pengarah boleh dilantik sebagai pengarah bukan bebas atau, dalam keadaan tertentu, pemegang saham boleh memutuskan supaya pengarah bebas boleh kekal dalam jawatannya selepas berkhidmat sepanjang tempoh terkumpul sembilan (9) tahun. Ahli lembaga perlu memberikan justifikasi yang kukuh kepada pemegang saham. Selain daripada itu, kedudukan pengerusi dan CEO perlu dipegang oleh individu yang berlainan. Sekiranya pengerusi bukan pengarah bebas, ahli lembaga perlulah terdiri daripada majoriti pengarah bebas.

Prinsip Kedua (2) untuk kod Tadbir Urus Korporat Malaysia adalah mengenai Ganjaran Pengarah di mana tahap ganjaran perlu mencukupi untuk menarik dan mengekalkan pengarah yang diperlukan oleh syarikat. Ganjaran pengarah dirangka untuk memastikan Syarikat terus menarik dan mengekalkan Pengarah dan pengurusan kanan yang mempunyai kemahiran dan pengalaman yang sesuai untuk menguruskan syarikat denga jayanya.  Merujuk kepada pengarah bukan eksekutif, tahap ganjaran hendaklah setimpal dengan pengalaman dan bebanan tanggungjawab yang dipikul . Syarikat perlu mewujudkan prosedur rasmi dan telus bagi membangunkan  imbuhan dan menetapkan pakej imbuhan individu pengarah-pengarah. Imbuhan-imbuhan yang diberi kepada pengarah-pengarah hendaklah dinyatakan di dalam laporan tahunan syarikat. Di dalam memastikan pengiraan dan pemberiaan imbuhan ini telus dan munasabah maka syarikat perlu melantik Jawatankuasa Imbuhan Syarikat yang terdiri sepenuhnya atau sebahagiannya adalah pengarah bukan eksekutif. Jawatankuasa ini bertanggungjawab di dalam menentukan dan menyarankan rangka kerja / metodologi imbuhan untuk Pengarah, Ketua Pegawai Eksekutif dan staf pengurusan kanan lain kepada lembaga.

Dan Prinsip Ketiga (3) untuk kod Tadbir Urus Korporat Malaysia adalah kira-kira Akauntabiliti dan Audit di mana lembaga harus membentangkan penilaian yang seimbang dan mudah difahami  mengenai kedudukan dan prospek syarikat. Lembaga juga perlu mengekalkan satu system kawalan dalaman yang kukuh untuk melindungi pelaburan pemegang saham dan aset syarikat, dan lembaga perlu mewujudkan pengaturan  yang rasmi dan telus bagi mengekalkan hubungan dengan lembaga juruaudit bertauliah. Syarikat juga perlu mewujudkan satu Jawatankuasa Audit yang terdiri daripada sekurang-kurang tiga (3) ahli, dan kesemua ahli adalah bebas. Semua ahli Jawatankuasa Audit sepatutnya pengarah bukan eksekutif. Jawatankuasa Audit hendaklah mempunyai kuasa yang jelas untuk menyiasat sebarang perkara yang berkaitan dengan aktiviti syarikat. Jawatankuasa Audit bertnggungjawab ke atas pengawasan dan pemantauan terhadap syarikat seperti dasar dan kawalan perakaunan , kerja audit dalam kumpulan, pematuhan kehendak pengawalaturan dan pelantikan, penentuan skop kerja dan penilaian juruaudit luaran. Di dalam usaha memastikan Jawatankuasa Audit dapat menjalankan tugas dan tanggungjawabnya dengan lebih berkesan, lembaga hendaklah memastikan sekurang-kurangnya salah seorang daripada ahli Jawatankuasa Audit hendaklah mempunyai kelayakan atau pengalaman perakaunan dalam bidang kewangan.

Merujuk kepada ketiga-tiga (3) prinsip yang diperbincangkan kreadibiliti dan kualiti pengarah syarikat adalah amat penting di dalam membuat keputusan. Contohnya seperti apa yang berlaku pada tahun 1998 di mana dua (2) bank yang dikawal oleh kerajaan iaitu Bank Bumiputera dan Sime Bank telah mengisytiharkan kerugian masing-masing. Bank Bumiputera mengumumkan bahawa institusi perbankan tersebut memerlukan bantuan sebanyak RM750 juta bagi membolehkannya terus beroperasi. Sime Bank pula mengisytiharkan kerugian sebanyak RM1.8 billion dan memerlukan sekurang-kurangnya bantuan modal sebanyak RM1.2 billion (Gomez & Jomo, 1999: 193-194). Situasi ini menunjukkan bahawa tahap tadbir urus korporat di negara ini pada ketika itu adalah rendah. Sistem perbankan yang lemah turut menyebabkan sektor korporat mudah terjejas semasa krisis ekonomi berlaku.

Keadaan ini telah menimbulkan beberapa tanda tanya terutama mengenai kreadibiliti dan kualiti pengarah syarikat di dalam membuat keputusan. Adakah pengarah syarikat memanipulasikan makumat sehingga pemegang saham tidak mengetahui keputusan yang diambil oleh pengarahnya?. Di mana peranan pemegang saham yang sepatutnya bertindak sebagai pemeriksa kepada setiap keputusan yang dibuat oleh pengarah?. Bagaimana sektor perbankan boleh menyediakan sejumlah pinjaman yang besar kepada sebahagian kecil individu sehingga menyebabkan kerugian berbilion ringgit?.